🕒 10:59
Στην καρδιά της Κυνουρίας, σε υψόμετρο περίπου 870 μέτρων, ανάμεσα στα βουνά της Παλαιόχωρας Τυρού, δεσπόζει η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς – γνωστή και απλά ως Μονή Καρυάς. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Τσακωνιάς, σημείο πνευματικής αναφοράς και ιστορικής συνέχειας για ολόκληρη την περιοχή.
Η Μονή απέχει περίπου 42 χιλιόμετρα από τον Τυρό και 39 χιλιόμετρα από το Λεωνίδιο, ενώ περιβάλλεται από πυκνή βλάστηση και επιβλητικά βράχια, προσφέροντας ένα τοπίο μοναδικής γαλήνης και κατανυκτικότητας.
Ιστορική Διαδρομή
Η ίδρυση της Μονής τοποθετείται πριν τον 16ο αιώνα, από μοναχούς του Αγίου Όρους που κατέφυγαν στην περιοχή για να προστατευθούν από τις επιδρομές των Τούρκων. Η αγιορείτικη αρχιτεκτονική της φανερώνει την καταγωγή των πρώτων κατοίκων της, ενώ η ίδια η ονομασία της, “Καρυά”, συνδέεται πιθανότατα με το δέντρο της καρυδιάς.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στη Μονή εντοπίζεται σε οθωμανικό έγγραφο του 1620, ενώ δύο χρόνια αργότερα, το 1622, το Πατριαρχείο της αποδίδει σταυροπηγιακό προνόμιο, αναγνωρίζοντας τη σημασία της.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, η Μονή υπήρξε ενεργό κύτταρο του Αγώνα. Ο ηγούμενός της, Ιωσήφ Κριμίτζος, συμμετείχε προσωπικά στις επαναστατικές ενέργειες, ενώ η Μονή συνεισέφερε οικονομικά τόσο στην Πελοποννησιακή Γερουσία όσο και στις τοπικές επιτροπές αγώνα. Η δράση αυτή αναγνωρίστηκε επίσημα, με τον ηγούμενο να τιμάται από τον βασιλιά Όθωνα.
Το μοναστήρι καταστράφηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά το 1826, ωστόσο αναγεννήθηκε γρήγορα, συνεχίζοντας να στηρίζει την παιδεία και την κοινωνία — ακόμη και με υποτροφίες σε νέους φοιτητές και ενισχύσεις σε εθνικούς αγώνες, όπως της Κρήτης το 1866.
Από το 1970, η Μονή λειτούργησε για ένα διάστημα ως γυναικεία, παράρτημα της Μονής Λουκούς, και σήμερα λειτουργεί εκ νέου ως ανδρώα Μονή. Το 1962 ανακηρύχθηκε ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο.
Η Αρχιτεκτονική και τα Κειμήλια
Το κτιριακό συγκρότημα έχει σχήμα Π, περιμετρικά μιας λιθόστρωτης αυλής με τοξωτές καμάρες. Στο κέντρο δεσπόζει το καθολικό, ναός αθωνικού τύπου με εντυπωσιακό δωδεκάγωνο τρούλο που φαίνεται να “αιωρείται”.
Το εσωτερικό κοσμούν τοιχογραφίες των αδελφών Μόσχου (1638), ενώ το μαρμάρινο δάπεδο (1734) εντυπωσιάζει με τα συμβολικά σχέδιά του — λέοντες, ταύρους, φτερωτά πλάσματα και τον δικέφαλο αετό. Το ξύλινο τέμπλο του ναού, έργο του 19ου αιώνα, θεωρείται ένα από τα ωραιότερα της περιοχής.
Η Μονή φυλάσσει λείψανα Αγίων, μεταξύ των οποίων και της Αγίας Μακρίνας, ενώ διαθέτει τέσσερα μετόχια σε Τυρό και Λεωνίδιο.
Πνευματικό Κέντρο της Τσακωνιάς
Η Ιερά Μονή Καρυάς συνεχίζει έως σήμερα να αποτελεί πνευματικό φάρο της Κυνουρίας, προσελκύοντας πιστούς και επισκέπτες όλο τον χρόνο. Εορτάζει τη μνήμη του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου, ημέρα κατά την οποία πλήθος προσκυνητών ανηφορίζει για να τιμήσει τον προστάτη Άγιο.
Η ηρεμία του τόπου, η ιστορία και η αρχιτεκτονική της καθιστούν τη Μονή Καρυάς ένα ζωντανό μνημείο πίστης, πολιτισμού και παράδοσης της Τσακωνιάς.